Projekt MEETINGDEM – CENTRUM SPOTKAŃ w powiecie krotoszyńskim

Jeśli jesteś zainteresowany/a założeniem Centrum Spotkań dla osób z otępieniem oraz ich opiekunów w swojej miejscowości skontaktuj się z nami – Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Krotoszynie –  Andrzej Piotrowski tel. 606479304. Pierwszy etap projektu realizowanego przez Wielkopolskie Stowarzyszenie Alzheimerowskie oraz Spółdzielnię Socjalną VIVO to szkolenia 7–8.09.2017 r. w siedzibie PCPR, w drugim module projektu spotkamy się w Ośrodku Stowarzyszenia w Poznaniu – 14.09.2017 r.

Przybliżymy Ci filozofię Centrów Spotkań, ich strukturę oraz metody pracy. Model Centrum jest modelem zintegrowanego wsparcia dla osoby z otępieniem i jej opiekuna, który opiera się na budowaniu pozytywnych relacji interpersonalnych, szacunku wobec drugiego człowieka, rozumieniu jego indywidualnych potrzeb i dostrzeganiu możliwości oraz istniejących zasobów.

Struktura pracy w centrum jest elastyczna i otwarta na zmiany, a metody oparte są o szereg terapii łączących aktywność psychofizyczną ze społeczną.

Jeśli jesteś zainteresowana/y, przekażemy Ci praktyczne wskazówki pozwalające na tworzenie i realizację podobnych miejsc z angażowaniem środowisk lokalnych.

Otępienie jest poważnym i rosnącym problemem zdrowotnym na całym świecie. Dane epidemiologiczne dotyczące rozpowszechnienia zaburzeń otępiennych w Polsce podkreślają wagę problemu także w naszym kraju. Szacuje się, że otępienie dotyczy 1,9% populacji w wieku 65-69 lat i wzrasta do 16,5% wśród osób w przedziale wiekowym 80-84. Obecnie w Polsce jest prawdopodobnie około 470 000 osób z otępieniem (wliczając osoby niezdiagnozowane i nieleczone), w tym około 200 000 pacjentów zdiagnozowanych i leczonych z powodu choroby Alzheimera. Uwzględniając dane oraz prognozy demograficzne, a także wyniki dużego badania epidemiologicznego PolSenior sugerującego podejrzenie otępienia u 1/3 osób badanych powyżej 65 roku życia, będących reprezentatywną próbą dla populacji Polskiej, badacze wskazują na pilną potrzebę opracowania programów wsparcia dla osób z otępieniem.

Otępienie to dotkliwy problem zarówno dla ludzi bezpośrednio dotkniętych chorobą, jak i dla ich najbliższych. Osoby z zewnątrz często nie zdają sobie sprawy z tego, co dzieje się w domu osoby z otępieniem, czego doświadcza on sam oraz jego rodzina lub opiekun/opiekunowie.

Jeśli nie znamy nikogo w naszym otoczeniu, kto cierpi na otępienie, możemy ulec złudzeniu, że chorzy w większości przypadków przebywają w zakładach opiekuńczych czy domach starości. Jednak rzeczywistość jest zupełnie inna.

Osoby zmagające się z otępieniem mieszkają w swoich domach przez niemal cały okres choroby. Taka sytuacja ma oczywiście zalety, ale nie jest pozbawiona wad, zwłaszcza dla nieformalnych opiekunów. W większości przypadków opiekunowie, którzy podejmują się opieki nad osobą z otępieniem, a nie są przeszkoleni w zakresie radzenia sobie z chorobą. Zasługują natomiast na każdy rodzaj wsparcia, jaki tylko mogą uzyskać.

  • Liczba osób powyżej 65. roku życia wynosi obecnie 850 milionów (12% ludzkości),
    a w 2050 roku ma sięgać 20%.
  • Według szacunków, w 2010 roku na świecie żyło 35,6 mln ludzi z otępieniem.
  • Rocznie przybywa 7,7 mln nowych przypadków osób chorujących na otępienie. Oznacza to, że co 4 sek. gdzieś na świecie diagnozuje się chorobę otępienną.

Otępienie nie jest specyficzną chorobą. Termin ten opisuje szeroki zakres objawów, pojawiających się głównie u osób starszych, lecz nie tylko.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, World Health Organization) otępienie to zespół objawów spowodowanych chorobą mózgu, zwykle o charakterze przewlekłym lub postępującym, w którym zaburzone są takie funkcje poznawcze, jak:

  • pamięć,
  • myślenie,
  • orientacja,
  • rozumienie,
  • liczenie,
  • uczenie się,
  • język,
  • ocena.

Objawy obserwuje się przez dłuższy czas (co najmniej 6 miesięcy) i nie mogą być one związane z innymi zaburzeniami psychicznymi.

Można zatem powiedzieć, że otępienie jest spowodowane powolnym zanikaniem pracy komórek nerwowych oraz umieraniem struktur mózgu. Zaburzenia funkcji poznawczych powodują trudności z wykonywaniem codziennych – złożonych, a następnie prostych – czynności. W związku ze zmianami zachodzącymi w mózgu pacjent może doświadczać poczucia zagrożenia, halucynacji lub utrudnień w komunikowaniu się. Dzieje się tak, ponieważ każda z tych funkcji jest zarządzana przez inną część mózgu.

Współwystępujące zmiany nastroju i zachowania mogą być częściowo spowodowane zmianami chemicznymi w mózgu, jak w przypadku zaburzeń snu czy nagłych wybuchów gniewu. Bywają też jednak reakcją pacjenta na przebywanie w środowisku postrzeganym przez niego jako nowe, dziwne, niewytłumaczalne i przerażające. Należy pamiętać, że otępienie to choroba postępująca: objawy stopniowo się rozwijają.

Otępienie wiąże się nie tylko z pogorszeniem funkcjonowania osoby chorej – wpływa także na wiele dziedzin codziennego funkcjonowania osób bliskich oraz ich poczucie jakości życia.

Chociaż ideałem byłoby wyeliminowanie choroby za pomocą leków, współczesna medycyna nie jest jeszcze na to przygotowana. Nie ma możliwości odwrócenia uszkodzeń, które zachodzą w mózgu osób dotkniętych otępieniem. Stąd tak ważne jest wykorzystywania potencjału pozafarmakologicznych oddziaływań terapeutycznych, które oferuje model Wsparcia – Centrów Spotkań.

Projekt MEETINGDEM ma na celu adaptację, wdrożenie oraz ocenę innowacyjnego i integracyjnego podejścia opracowanego i rozwijanego w Holandii, by wspierać osoby z łagodnym i umiarkowanym otępieniem oraz ich opiekunów. Projekt swoim zasięgiem obejmuje pięć ośrodków w czterech krajach Unii Europejskiej: we Włoszech, w Polsce, Wielkiej Brytanii oraz Holandii.

Projekt MEETINGDEM został zaakceptowany w ramach konkursu Joint Programme – Neurodegenerative Disease Research, Transnational research proposals 2013 i w Polsce realizowany jest od marca 2014 w Zakładzie Psychiatrii Konsultacyjnej i Badań Neurobiologicznych Katedry Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu we Wrocławiu pod kierunkiem prof. Joanny Rymaszewskiej, a finansowany jest przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Koordynatorem projektu MEETINGDEM jest prof. Rose-Marie Dröes z University Medical Center, Department of Psychiatry w Amsterdamie.

Podłoże teoretyczne

Otępienie ma poważne konsekwencje zarówno dla osoby chorej, jak i jej rodziny. Wiedza teoretyczna wskazuje na wielość różnego rodzaju usług wsparcia i oddziaływań psychospołecznych, np. opieka domowa, dzienna pomoc psychogeriatryczna, terapia zajęciowa, psychoedukacja i grupy wsparcia dla opiekunów dla osób mierzących się z problemem otępienia. Jednakże w praktyce dostęp do wymienionych form pomocy często jest bardzo ograniczony. Osobom chorym na otępienie oraz ich opiekunom często trudno jest zaakceptować pojawienie się choroby i poprosić o pomoc. Otępienie nadal pozostaje tematem tabu, ponieważ ludzie nie chcą być zależni od innych i odczuwają olbrzymi lęk przed umieszczeniem ich w ośrodkach leczniczo-opiekuńczych. Zazwyczaj zwlekają z prośbą o pomoc i proszą o nią zbyt późno, co sprawia, że przeciążają nieformalnych opiekunów i tak naprawdę “przyspieszają” konieczność umieszczenia ich w domu opieki. Ponadto, dostępne formy wsparcia często są fragmentaryczne, co utrudnia znalezienie podmiotów oferujących usługi, które spełniałyby indywidualne potrzeby i preferencje osób chorych. To wszystko sprawia, że potrzeby chorych nie są zaspokajane w odpowiedni sposób.

W ciągu ostatnich dziesięcioleci opracowano i oceniono różnego rodzaju interwencje psychospołeczne dla osób z otępieniem oraz ich opiekunów. Systematyczne przeglądy literatury wykazały, że zintegrowane programy wsparcia dla takich ludzi, w tym połączenie wsparcia informacyjnego, praktycznego, emocjonalnego i społecznego dostosowanego do indywidualnych potrzeb, są bardziej skuteczne niż pojedyncze działania wspierające pacjentów lub opiekunów (np. opieka dzienna lub grupy wsparcia). Ogólnie rzecz biorąc, można założyć, że zdrowie psychiczne pacjentów i opiekunów poprawia się dzięki zintegrowanym programom wsparcia. Przykłady pozytywnie ocenionych programów zintegrowanego wsparcia obejmują metodę indywidualnych przypadków (ang. case management) w połączeniu z psychoedukacją, trening umiejętności oraz zarządzanie zachowaniem dla opiekunów, wielomodalny 4-tygodniowy program leczenia pomagający osobom chorym zaakceptować oraz przystosować się do życia z chorobą, program budowania umiejętności środowiskowych oraz zintegrowany Program Wsparcia Centrów Spotkań (ang. Meeting Centers Support Programme, MCSP).